Borsa; tüm dünya tarafından finans alanında takip edilen tek bilgi ağı olmuş ve borsada devre kesici ile kontrol altına alınmış durumdadır. Yatırımcıların gözünün kulağının olduğu bu alanda alım satım işlemleri sürekli takip ediliyor. Tüm işlem hacminin korunması adına borsa devre kesici işlemlerin manipülasyonlardan uzak yapılmasına olanak sağlıyor. Borsada yapılan tüm hisse senetleri ya da diğer ürünlerim alım satım işlemleri kurallara göre yapılıyor.
Kurumsal olarak bilinen ve güvenilen tek piyasa olduğu söylenebilir. Güncel olarak takip edilen borsa kapanışları ise belirli saatlerde yapılıyor. Yatırımcıların güvenli bir ortamda işlem yapabilmeleri adına bazı önlemler alınmaktadır. Bu önlemler arasında ise borsa devre kesici bulunuyor. Fiyatların yüksek oranda dalgalanması, ani değişikliklerin ortaya çıkması bu sistem ile engelleniyor. Dolayısıyla ortaya çıkabilecek kayıpların önünü borsa devre kesici kesiyor.
Borsa Devre Kesici Nedir?
Yatırımcılar tarafından korkulan en önemli şey ani dalgalanmalardır. Bunun önünü kesmek için yapılması gereken ise sigorta altına almak ve bir garanti sunmaktır. Yatırımcıların piyasada güvenle işlem yapabilmesi aldıkları güvenle orantılıdır. Borsa devre kesici 2015 yılında oluşturulmuş bir sistemdir. Yatırımcıların korunduğu bu sistemde tüm işlemler bir nevi güvence altına alınmıştır.
Bu sistemin işleyiş mantığını anlamak için biraz detay verelim. Piyasa içerisinde bilinçli ve amatör yatırımcılar bulunmaktadır. Ani fiyat dalgalanmaları ise bu yatırımcıların yapmış olduğu alım satımlardan kaynaklanıyor. Öncelikle piyasanın hızlı bir şekilde işlem saatinde aktığı farz edilirse ani değişmeler sonucunda önlenemez kayıplar ortaya çıkabilir.
Tam bu sırada işlemlerin daha net kavranması ve yatırımcıların yatırım kararlarını sağlıklı alabilmeleri adına borsa devre kesici devreye giriyor. Gerekli noktalarda devreye giriyor ve piyasada akan trafiği durduruyor. Ani dalgalanmaların ve spekülatif durumların önüne geçerek yatırımcıları koruyor.
Piyasada Dalgalanma Nedenleri
Piyasa dalgalanmalarının birçok nedeni olabilir. Bu konuda uzman desteği de alınmış olsa bazı küresel olaylar önceden tahmin edilemeyebiliyor. Piyasayı dalgalandıran ani düşüş ve çıkışlara neden olan bu durumların önceden bilinmesi mümkün olduğu gibi çoğu zaman kestirilemeyebilir.
Piyasada dalgalanmaların nedeni;
- Global haberler
- Siyasi gündem
- Ekonomi
- Spekülatif hamleler
- Savaş
Bu gibi durumlarda piyasada ani değişiklikler kaçınılmaz olur. Haliyle küresel olarak her an her yerde bir sorun olabileceği düşünüldüğünde buna en büyük önlem olarak borsada devre kesici olarak bilinmektedir.
Borsa Devre Kesici Çalışma Prensibi
Borsa devre kesici; önceden bilinmeyen ani durumlarda devreye girerek yükselişte %10, düşüşte ise %5 gibi bir oran ile devreye girer. Çalışan payda ara vererek sürekli işlemeye devam eder. Harekete geçmesi için belirlenen bazı fiyat eşiği vardır. Bu sınırı geçen emirler tespit edilir ve emirler iptal edilerek önlenmiş olur.
Hareket halinde ise çalışan pay tek fiyat ile belirlenir. Fiyatın oluşması için tüm emirler toplanmaya başlar. Süre belirlenir ve bu sürenin bitiminde tüm emirler toplanarak eşit bir fiyat oluşturulur. Bu fiyat tüm yatırımcılara duyurulur. Daha sonra sürekli işleme geçilerek yatırımlar devam eder.
Borsa Devre Kesici Tüyoları
Borsa devre kesicinin harekete geçmesi sonucunda yatırımcılar bazı detaylara dikkat etmelidir. Gözden kaçırmamak gereken bu noktaların bilinmesi için devre kesici mantığını kavramak önemlidir. Devre kesici sistemi seans süresinde işlem gören alanda çalıştığı unutulmamalıdır. Seans bitiminde ise uygulama sürekli işleme geçiş yapar ve devreden çıkar. Seans süresinin kontrol altına alındığı sonrasında ise kontrolün size geçtiği bilinmesi gereken detaylar arasındadır.
Borsa Devre Kesici Hangi Durumlarda Geçerli Değil?
Borsa devre kesici bazı ürünlerde geçerli olmaz. Özellikle senetten kaynaklanan rüçhan hakkı, varant işlemleri gibi durumlarda bu sistem geçerli değildir. Hisse senedine bağlı olmayan işlemlerde kesintisiz işlem sürekliliği bulunur. Ani oluşan gelişmeler, varant işlemlerinin etkisini farklı yönde değiştirebilir. Piyasanın sürekli olarak takibi borsada devre kesici harekete geçtiği zaman için de geçerlidir. Varant işlemleri için piyasa çok dikkatli incelenmelidir.
Borsa Devre Kesicinin İşlem Süresi
Borsa devre kesici hakkında detaylı süre bilgisi için seans süresini bilmeniz yeterlidir. Tetikleyen, spekülatif ya da anormal durumlarda anında devreye girer, işlem süresince devam eder. Referans fiyatı oluşturulur ve bu referans fiyatı için alt üst limitler oluşturulur. Bu hesaplama %10 üst ve %5 alt olarak hesaplanır. Sınırlar belirlendikten sonra ise işlem devam etmektedir. Devre kesici ise bu limitleri aşan emirlerde hemen devreye girer ve iptal gerçekleşir. 5 dk. süresinde yeni emirler hemen toplanır.
Tüm fiyatların adet olarak hesaplanması, toplanması ve 2 dk. süresince eşleştirilmesi ile yeni fiyat bulunur. Bazı devre kesici işlemleri gün ortasına denk gelir. Böylesi durumlarda ise emir toplama işlem süresi 5 dk. değil 10 dk. olarak belirlenir. 5 dk. süre zarfında oldukça fayda sağlayan bu işlem borsada devre kesici en büyük avantajları arasındadır.
Hemen piyasayı kontrol altına alarak işlemlerin kesintisiz devamını sağlayan bir sistemdir. Yatırımcıların çoğu böylesi kritik durumlarda yanlış kararlar alarak var olan yatırımlarını kaybedebiliyor. Borsa devre kesici ise karar mekanizmasının 5 dk. boyunca sağlıklı çalışmasına imkân tanıyor. Bu sürede yatırımcılar en iyi kararı vermek için 5 dk. gibi yatırım için altın değerinde bir süreye sahip oluyorlar.
Borsa Devre Kesicinin Aktivasyonu
Borsa devre kesicinin yatırımcılar tarafından müdahalesi sonucu harekete geçmeyeceği bilinmelidir. Bu sistem otomatik olarak riskleri algılayan ve devreye giren bir sistemdir. Yatırımcıların kriz anında nasıl davranmaları gerektiğine yardımcı olmanın en faydalı halidir. Yatırımcılar artık kendilerini daha güvende hissediyor ve spekülatif işlemler istedikleri amaca ulaşamıyor. Piyasaların dengesini sağlayan bu özel sistem yatırımcılar için oldukça önemlidir.